Patiëntveiligheid is hot. En terecht. Elk jaar overlijden er mensen ten gevolge van medisch handelen. Vaak gaat het om bijwerkingen van of fouten met medicatie, gebrekkige samenwerking en slechte communicatie, waardoor belangrijke informatie niet bekend is. Amerikaans onderzoek toont aan dat migranten en patiënten uit etnische minderheidsgroepen een grotere kans hebben op een adverse event-gebeurtenis die de gezondheid bedreigt of leidt tot onbedoelde en onnodige schade. Ook in Nederland blijkt de patiëntveiligheid te fluctueren naar gelang de achtergrond van patiënten. Jeanine Suurmond en collega’s van de afdeling sociale geneeskunde van het amc en de VU, onderzochten met steun van de Inspectie voor de Gezondheidszorg patiëntveiligheidsincidenten bij migranten.* Zij concludeerden dat de oorzaken hiervan dikwijls een relatie hadden met etnische en culturele achtergronden. Hulpverleners schoten tekort in het omgaan met objectieve kenmerken zoals beperkte beheersing van het Nederlands of genetische verschillen. Een tweede oorzaak vormden misverstanden rondom ziekteperceptie en verwachtingen over de behandeling. Richtlijnen en nascholingen zijn dan ook dringend nodig om culturele competenties van hulpverleners te bevorderen. Veel lastiger is het om de derde oorzaak aan te pakken: vooroordelen. Zo sloegen artsen en verpleegkundigen geen acht op klachten van een migrant over extreme pijn na een operatie wegens een gebroken been. Het zou wel bij zijn cultuur horen om zo te klagen. Pas na drie dagen volgde onderzoek. Toen bleek de pin verkeerd in zijn been geslagen en moest hij metspoed opnieuw geopereerd worden. Vooroordelen en stereotiepe ideeën zijn impliciete uitsluitingsprocessen die gezondheid en zorg benadelen. Uitsluiting is onveilig. Om de patientveiligheid ook voor migranten te verbeteren is aandacht voor uitsluiting onontbeerlijk. Hierboven genoemde en andere praktijksignalen betrekt de Academische Werkplaats in haar onderzoek naar in- en uitsluiting en bij ontwikkeling van interventies om uitsluiting tegen te gaan en de patiëntveiligheid te bevorderen.
Maria van den Muijsenbergh
Arts en programmamedewerker Pharos
Coördinator Academische Werkplaats
* J. Suurmond, E. Uiters, M.C. de Bruijne, K. Stronks & M.L. Essink-Bot, Explaining ethnic disparities in patient safety: a qualitative analysis.
American Journal of Public Health, Apr 2010; 100: S113-S117
