1.  De meest relevante punten

  • Dit is in aanvulling op de NHG-standaard Stoppen met roken:
  • Er is een groot percentage mensen dat rookt onder bijvoorbeeld de Syrische en Turkse gemeenschap.
  • Kennis over stoppen met roken hulp kan beperkt zijn. Dat de hulp vergoed wordt vanuit de basisverzekering zonder gebruik van eigen risico is veelal onbekend.
  • Begin daarom proactief een gesprek over het roken en laat de route naar erkende en vergoede stoppen met roken hulp zien.
  • Er rookt nog steeds een behoorlijke groep (groot)ouders oa in het bijzijn van hun kinderen. Deze kaart helpt om het gesprek met (groot)ouders op een motiverende manier te voeren. Zie handelen huisarts.
  • Naast de motiverende gespreksvoering is nog steeds het ‘witte jas effect ’van het dringende advies geven om te stoppen bij sommige mensen effectief.
  • Indien de patiënt de taal niet vaardig is, neem contact op met stoppen met roken aanbieders voor anderstalige coaches.
  • Gebruik begrijpelijke teksten, afbeeldingen en animaties.

  • Migranten uit Syrië: Uit SCP-onderzoek uit 2018 blijkt dat 51% van de Syriërs elke dag of af en toe rookt. Dit betreft 63% van de mannen en 26% van de vrouwen.
  • Migranten uit Turkije: van de 1e generatie rookt 42% en van de 2e generatie 26%.
  • Migranten uit Marokko: van de 1e generatie rookt 18% en van de 2e generatie 11%.
  • Migranten uit Eritrea: 29% rookt, waarvan 67% man.
  • Migranten uit Suriname: van de 1e generatie rookt 31% en van de 2e generatie 28%. Bij jongeren: onder Syrische jongeren tussen 15-19 jaar rookt 48%.

  • Mensen die leven in een lagere sociaal economische positie (SEP), of een ervaring met migreren hebben gehad, hebben veelal te maken met meer stressoren in het leven (armoede, schulden, het achterlaten van familie, onzeker bestaan in Nederland, psychische problematiek). Vaak leven ze in een omgeving waarin veel gerookt wordt, het niet gewoon is om te stoppen en er weinig steun is om te stoppen. Mensen die vroeg meeroken en starten met roken hebben vaak een ernstige verslaving met erfelijk belasting. Beginnen met roken wordt meer beïnvloed door omgevingsfactoren dan door erfelijke aanleg; bij nicotineverslaving is dit andersom. Bij rookgedrag is de invloed van genetische aanleg, gezinsomgeving (met name ouders) en andere personen in de omgeving, bijvoorbeeld vrienden, niet los van elkaar te zien, omdat er interactie is tussen deze factoren. Een hoge genetische gevoeligheid voor nicotineverslaving komt vooral tot uiting in een negatieve omgeving. Bovendien kan er een lage zelf-effectiviteit zijn rondom het stoppen met roken (sommigen verliezen hoop om ooit te stoppen omdat ze al een aantal stoppogingen hebben gedaan).
  • Verder, het lijkt erop dat mensen met migratieachtergrond weinig bereikt worden door campagnes en er weinig gesproken wordt over stoppen met roken. Ook kan de bekendheid met de verschillende vormen van stoppen met roken hulp (individueel, in groepen, met een App) laag zijn. Mogelijk kennen zij alleen het gebruik van medicijnen als hulpmiddel. Soms zullen zij daarom alleen naar medicijnen vragen.

Kennis en samenwerking

De coalitie iedereen rookvrij, een breed gedragen initiatief van Pharos ism belangrijke partijen, zoals Trimbos en GVRV, zet zich sinds eind 2020 gezamenlijk in voor betere stoppen met roken zorg voor mensen met een lagere opleiding. Onder andere door naast de 1e en 2e lijn ook professionals in het sociaal domein te activeren om inwoners te motiveren tot en steunen bij stoppen met roken. Hieronder vallen ook enkele pilots/onderzoek naar stoppen met roken bij mensen met een migratieachtergrond.

In aanvulling op de NHG-standaard Stoppen met roken:

Adviseren en monitoren

  • Kennis over stoppen met roken hulp kan beperkt zijn. Dat de hulp vergoed wordt vanuit de basisverzekering zonder gebruik van eigen risico is veelal onbekend. Bij mensen zonder verblijfstatus wordt stoppen met roken zorg niet vergoed vanuit de zorgverzekeraar. Er zijn lokale initiatieven. In Friesland bv fungeert de GGD als vangnetfunctie voor de mensen die niet bereikt worden door de reguliere ondersteuning (stopcoaches van het Stoppunt). Voor mensen zonder status hebben zij een apart budget gereserveerd om stoppen-met-roken begeleiding te geven, omdat de verzekeraar dit niet dekt.
  • Begin proactief een gesprek over het roken (wat brengt het roken hem/haar, hoe ervaarden ze eventuele eerdere stoppogingen, wat weerhoudt ze om een nieuwe stoppoging met erkende hulp te ondernemen). Houdt het niet bij een eenmalig gesprek; ga een aantal keer het gesprek aan. Werk hierin eventueel samen met sleutelpersonen met migratieachtergrond.
  • Er rookt nog steeds een behoorlijke groep (groot)ouders oa in het bijzijn van hun kinderen. Deze kaart helpt om het gesprek met (groot)ouders op een motiverende manier te voeren. Als mensen erg afwerend of hopeloos zijn, kan het helpen om eerst rustig te spreken over wat het roken hem/haar brengt en daarop door te vragen en aan de vertrouwensband te werken. Daarna is er vaak ruimte om ook de nadelen te bespreken. Ook de nadelen waaraan patiënt nog niet gedacht heeft of geen weet van heeft (2e en 3e hands rook).
  • Naast de motiverende gespreksvoering is nog steeds het ‘witte jas effect’ van het dringende en directieve advies geven om te stoppen bij sommige mensen effectief. Kies in ieder geval daarnaast voor motiverende gespreksvoering en het bieden van steun. Wees ervan bewust: als er sprake is van lage zelf-effectiviteit kan de patiënt zich meer gaan terugtrekken op alleen een dringend advies.
  • Laat bijvoorbeeld deze korte film zien waarin een man met migratieachtergrond vertelt over zijn proces van het stoppen.
  • De ramadan kan voor moslims een goede aanleiding zijn om gezonder te gaan leven, en bijvoorbeeld te stoppen met roken.
  • Om motivatie tot (helemaal) stoppen te verhogen, vertel over 2e en 3e handsrook en vraag wat deze informatie met hen doet. Gebruik deze animatie van Trimbos hiervoor. Daarnaast is er ook een video van influencer Tuğrul Çirakoğlu (bekend van het NPO programma ‘Niet normaal vies’) die een doorrookt huis schoonmaakt: https://www.frissekater.nl/sigarettenlucht-verwijderen/
  • Betrek huisgenoten in het gesprek over stoppen. Soms roken zij ook waardoor stoppen lastiger wordt en er afspraken gemaakt moeten worden wat de anderen die blijven roken kunnen doen om de stopper te ondersteunen; in andere gevallen kunnen niet-rokende huisgenoten juist steun bieden in het stopproces als buddy.
  • Het blazen in een CO-meter kan extra motivatie bieden om helemaal te stoppen of gestopt te blijven.
  • Wijs ook op de mogelijkheid om mee te doen aan Stoptober of een andere lokale (wijk)challenge en vraag voor het creëren van sociale steun of familieleden en kennissen ook meedoen. Rolmodellen uit de familie of vriendengroep betrekken die zijn gestopt om als buddy te steunen, is een goede overweging. Let er wel op dat diegene niet te directief is of heel makkelijk is gestopt, want dat kan averechts werken.
  • Gebruik de terugvraagmethode om helderheid te creëren over gezamenlijke afspraken over vervolgstappen.
  • Als de patiënt eerst beter wil omgaan met ervaren stress, denk ook aan de interventie Grip en Gezondheid (nu in Rotterdam) die eerst focust op omgang met stress en daarna toe leidt naar stoppen met roken.

Behandelen

  • Laat de route naar erkende en vergoede stoppen met roken hulp zien. Bedenk samen met de patiënt welke hulp het beste past: 1. een traject binnen de huisartspraktijk, 2. via het ziekenhuis (longverpleegkundige) of 3. verschillende erkende vormen van hulp op ikstopnu.nl
  • Gebruik deze kaart om vijf keuzes (aan de hand van de NHG-standaard) om te stoppen met roken uit te leggen aan de hand van begrijpelijke teksten en afbeeldingen.
  • Help met aanmelden middels warme overdracht (ask en connect). Probeer de behandeling zo snel mogelijk te laten starten nadat de patiënt heeft aangegeven erkende hulp te willen.
  • Indien patiënt niet taalvaardig is, neem contact op met stoppen met roken aanbieders voor anderstalige coaches. Via Medipro.nl is een Turkse coach beschikbaar, die telefonisch en soms op locatie hulp biedt. Een Engelstalige coach kan landelijk ingezet worden via wequit.nl/ middels videobellen. Alle aanbieders kan je hier vinden: ikstopnu.nl

Denk ook aan het inschakelen van een professionele tolk, welke in achterstandswijken vaak wordt vergoed door het regionale achterstandsfonds.

  • Vraag of de patiënt gestart is met een stoppen-met-roken traject, of dit aansluit en geef sociale steun.
  • Bij het voorschrijven van medicatie, kan er gebruik worden gemaakt van beeldsluiter voor eenvoudige instructies. Zorg dat naast medicatie altijd goede hulp wordt geboden.
  • Zorg voor nazorg na een vergoed traject, dit is essentieel om 1 jaar rookvrij te blijven (regelmatig vallen mensen na 3 maanden vergoede hulp terug).

Lastige casus? Op Platform stoppen met roken kunt u vragen stellen over de behandeling van stoppen met roken. Deze worden beantwoord door een expert.

  • Keuzekaart Stoppen met roken (Thuisarts.nl)
  • Op deze kaart worden vijf keuzes om te stoppen met roken uitgelegd aan de hand van begrijpelijke teksten en afbeeldingen. (Pharos.nl)
  • Animaties over ‘Wat gebeurt er in de longen bij…’.
  • Gebruik de beeldverhalen en/of animaties van Pharos over stoppen met roken bij een zwangerschap. In Nederlands, Turks, Arabisch en Berbers.
  • korte film waarin een man met migratieachtergrond vertelt over zijn proces van het stoppen.
  • Een animatie over 3e handsrook
  • Handboek ‘Ik heb COPD wat kan ik doen? – Begrijpelijke informatie over COPD.

Rookverslaving, tabakverslaving, stoppen met roken, verslaving, roken