1.  De meest relevante punten

  • Myiasis wordt veroorzaakt door vliegenlarven die zijn binnengedrongen in het lichaam.
  • Komt alleen voor bij mensen die recent (< 3 maanden geleden) in de tropen zijn geweest.
  • Denk aan myiasis bij patiënten met insectenbeten die niet willen genezen.
  • De laesies lijken op furunkels met zwarte ‘oogjes’.
  • De aandoening kan door de huisarts eenvoudig worden behandeld door de beet met vaseline af te dekken, waardoor de larve zelf naar buiten kruipt en met pincet verwijderd kan worden.

Myiasis ontstaat door het binnendringen van vliegenlarven in het lichaam.

  • Invasie kan plaatsvinden via de huid, via lichaamsholten (mond, neus, anus, vagina) of door het per ongeluk eten van vliegeneieren.
  • Cutane myiasis is verreweg de meest voorkomende vorm van myiasis.
  • Twee species (vliegen) veroorzaken het merendeel van deze beelden:
    • Cordylobia anthropophaga (tumbu fly of putzi fly) in Afrika beneden de Sahara
    • Dermatobia hominis (botfly) in Mexico en Zuid-Amerika

  • De vliegen leggen eitjes waaruit de larven komen.
  • Deze kruipen over de huid en boren zich binnen 30 minuten met behulp van kaakhaken op de kop in de huid.
  • Het achtereind van de larve bevat twee ademspleten die via de booropening in contact blijven met de buitenwereld en van belang zijn voor de zuurstofvoorziening.
  • De larve voedt zich met perilymfe en necrotisch materiaal.
  • Na 7 tot 12 weken is de larve volgroeid (18-25 mm): zij kruipt uit de huid, valt op de bodem en ontpopt zich daar in ruim drie weken tot vlieg. De Cordylobia anthropophaga (tumbu of putsi fly) en de Dermatobia Hominis (botfly) zetten hun eieren op verschillende manieren af. Dit heeft gevolgen voor het aantal laesies en welke huidgedeelten doorgaans zijn aangedaan:
    • De Cordylobia Anthropophaga:
      • Legt eitjes op de grond of bijvoorbeeld op kleding en dus niet rechtstreek in of op de huid.
      • Als de eitjes uitkomen penetreren de jonge larven (pijnloos) de huid van mens of dier en ontwikkelen zich daar verder.
      • Vaak is er sprake van multipele laesies.
      • De laesies bevinden zich vaak op door kleding bedekte lichaamsdelen.
    • De Dermatobia Hominis:
      • Vangt een mug, houdt die stevig vast en legt eieren op de mug.
      • De larven komen pas uit het ei als ze een warmbloedige gastheer voelen, waarna individuele penetratie van de huid plaatsvindt. Ook hierbij worden dus niet de eieren in het lichaam afgezet.
      • Vaak enkelvoudige laesies.
      • De laesies bevinden zich vaak op niet door kleding bedekte lichaamsdelen.

  • Symptomen
    • Het binnendringen van de huid door de larve is pijnloos. Er kan in de eerste week wel wat jeuk bestaan.
    • Vanaf de tweede week lijkt de geïnfesteerde plaats op een furunkel. Vaak worden twee zwarte puntjes (‘oogjes’) gezien: de ademspleten van de larve
    • Deze furunkel wordt steeds groter. Na 7-12 weken is de larve volgroeid (18 – 25mm) en kan spontaan uit de huid kruipen.
    • Na 4 weken kan er pijn optreden, vooral bij bewegen van de larve. Soms zijn de bewegingen van de larve zichtbaar of voelbaar.
    • Soms is er wat serosanguinolente afscheiding.
    • Regelmatig secundaire infectie.
    • Soms milde systemische verschijnselen als koorts en lymfadenopathie.

  • Anamnese en lichamelijk onderzoek
    • Denk aan myiasis bij niet genezende insectenbeten of furunkels bij mensen die recent in Afrika of Zuid-Amerika zijn geweest.
  • Aanvullend onderzoek
    • Soms eosinofilie.
    • Het is mogelijk de larve voor analyse op te sturen naar een microbiologisch lab.
  • Preventie
    • In Afrika: Strijken van kleding en lakens.
    • In Zuid- en Midden Amerika: preventie van muggenbeten.
  • Therapie
    • De aandoening kan door de huisarts eenvoudig worden behandeld door de beet met vaseline af te dekken, waardoor de larve zelf naar buiten kruipt. Deze is dan doorgaans gemakkelijk te verwijderen. Eventueel laterale druk op de basis van de zwelling.
    • Een andere methode is het injecteren van procaïne via de opening, waardoor de larve verlamd raakt en de patiënt lokaal verdoofd wordt. Hierna kan de larve met een pincet of een droog gaas worden verwijderd.
    • Het verwijderen van Dermatobia Hominis is door weerhaakjes soms lastiger; een kleine kruisvormige incisie (zonder de larve te raken) kan dan nodig zijn.
    • Wondtoilet bij necrose.
    • Alleen in geval van een lokale ontsteking, bijvoorbeeld erysipelas, is het geven van antibiotica geïndiceerd.

  • Beeching N, Gill G. Tropical Medicine – Lecture notes (7th edition). Chichester: Wiley Blackwell, 2014. p 305-306.
  • Myiasis. Beschikbaar via: https://www.cdc.gov/parasites/myiasis/index.html
  • Faber WR, Hay RJ, Naafs B. Imported Skin Diseases (2nd edition). Wiley-Blackwell. 2013 (second ed),
  • Grobusch MP, et al. AMC Richtlijn Behandeling van Importziekten en Parasitaire infecties. AMC; 2017.
  • Hekker TAM. Vakantieziekten door geleedpotigen: epizoönosen. Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:A8040
  • Huidarts.com: Myiasis.
  • Huidziekten.nl: Myiasis.
  • Leenders ACAP, Brijker F & Nagtzaam O. Het kruipt en het is …….? Verdenking van myiasis. Infectieziektenbulletin 2002; 13(8): 291-93
  • Grijsen ML, Zeegelaar JE, De Vries HJC. Huidaandoeningen na terugkeer uit de tropen. Huisarts Wet 2016;58(12):654-8

myiasis, vlieg, insectenbeet, larve, furunkel, parasitaire infectie, ectopische parasiet