1.  De meest relevante punten

  • In sommige culturen en religies is het belangrijk om als maagd het huwelijk in te gaan.
  • Vrouwen die een hymenreconstructie willen, hebben allerlei verschillende culturele en religieuze achtergronden.
  • Rondom het hymen bestaan veel misvattingen. Vrouwen die een hymenreconstructie willen, weten vaak weinig over vrouwelijke genitalia (NVOG standpunt hymenreconstructie, 2020).
  • Uitleg over feiten en fabels is dan ook belangrijk.
  • Veel vrouwen die om een hymenreconstructie vragen, willen dit vaak uit angst om niet te bloeden tijdens de huwelijksnacht.
  • Een arts kan niet zien aan het hymen of een meisje of vrouw maagd is of niet.
  • Alleen in uiterste gevallen, bijvoorbeeld wanneer de patiënte in gevaar is, kan huisarts overwegen een maagdelijkheidsverklaring af te geven.

  • Er bestaan veel misverstanden over het maagdenvlies. Het is geen vlies, maar een randje weefsel rondom de ingang van de vagina. Maagdenvlies is daarom een verkeerde beschrijving. De officiële benaming is hymen (NVOG standpunt hymenreconstructie, 2020; Sense info).
  • Naast misverstanden over het hymen, is er onder vrouwen die vragen om een hymenreconstructie vaak weinig kennis over (hun eigen) genitale anatomie. Vrouwen die een hymenreconstructie willen, hebben allerlei verschillende culturele en religieuze achtergronden (NVOG standpunt hymenreconstructie, 2020).
  • In verschillende culturen bestaat het idee dat het bloeden van een vrouw tijdens de huwelijksnacht een teken is van een intact hymen. Echter, onderzoek laat zien dat bloeden tijdens de eerste coitus niet altijd voorkomt (Ayuandini, 2017).
  • Onderzoek van Van Moorst en collega’s (2012) laat zien dat veel vrouwen die om een hymenreconstructie vragen dit vaak willen uit angst om niet te bloeden tijdens de huwelijksnacht. In dit onderzoek heeft bijna de helft van de vrouwen (48%) in het verleden te maken gehad met seksueel misbruik en heeft 37% van de vrouwen een of meer abortussen ondergaan.
  • Een groot deel van de vrouwen uit het onderzoek van Van Moorst en collega’s (2012) besloot na uitgebreide voorlichting af te zien van een hymenreconstructie.

  • Een al dan niet intact hymen zegt niets over maagdelijkheid.
  • Verlies van maagdelijkheid voor het huwelijk kan grote gevolgen hebben voor de vrouw in kwestie: sociale uitstoting uit de eigen familie, afwijzing door de echtgenoot, maar soms is er ook dreiging van geweld of eerwraak.
  • Verlies van maagdelijkheid kan het gevolg zijn van vrijwillig seksueel contact, maar kan ook het gevolg zijn van incest of verkrachting.
  • De angst voor het ‘niet bloeden’ tijdens de huwelijksnacht, kan tot grote spanning bij de vrouw leiden en daardoor tot de onmogelijkheid om te genieten van deze seksuele ervaring.

  • Anamnese
    • Goede voorlichting en uitleg is belangrijk om misvattingen rondom het hymen weg te nemen. Het onderwerp kan gevoelig zijn voor de patiënte. Neem daarom de tijd om vertrouwen op te bouwen, het onderwerp goed in te leiden en te bespreken. Plan zo nodig een dubbel consult in (Semeijn & Elfering, 2018).
    • Voer het gesprek op een open en oprecht nieuwsgierige manier.
    • Er bestaan verschillende opvattingen over maagdelijkheid. Probeer daarom duidelijkheid te krijgen over wat de maagdelijkheidsnorm voor de individuele vrouw, haar partner, haar familie en zijn familie betekent. Ga het gesprek aan over wat het voor de patiënte betekent om maagdelijkheid te verliezen en wat voor consequenties dit heeft. Ga de mogelijkheid na om haar partner erbij te betrekken.
    • Exploratie van de achtergrond van de hulpvraag is van belang. Het is belangrijk om een inschatting te maken van een mogelijke angst voor dreiging van geweld of eerwraak of van sociale gevolgen (uitsluiting uit de familie).
    • Ook is het belangrijk om aandacht te hebben voor zaken als anticonceptie, mogelijk onveilig seksueel gedrag of eerdere negatieve seksuele ervaringen die een rol kunnen spelen in de hulpvraag.
    • Benadruk het beroepsgeheim.
    • LO: maagdelijkheid is ook door een arts niet vast te stellen d.m.v. lichamelijk onderzoek. Overweeg in overleg met de patiënte een kort gynaecologisch onderzoek te doen waarbij de patiënte mee kan kijken ter educatie. Een instructiefilm is beschikbaar op de website van het NHG.
  • Niet-medicamenteus advies
  1. Counseling over feiten en fabels van het hymen: Feiten (Rutgers, 2017):
    • Maagdenvlies en maagdelijkheid hebben niets met elkaar te maken.
    • Het is geen vlies, maar een randje en sluit de vagina niet af.
    • Ontmaagding gebeurt door vaginale seks; afhankelijk van de cultuur kan ook orale seks of anale seks tot het verlies van maagdelijkheid leiden.
    • Tampons of paardrijden leiden niet tot een verlies van maagdelijkheid, ook zoenen of masturbatie leidt niet tot een verlies van maagdelijkheid.
    • Veel meisjes bloeden niet als ze voor het eerst geslachtsgemeenschap hebben.
    • Wel of niet bloeden tijdens de eerste keer geslachtsgemeenschap zegt niets over wel of niet maagd zijn.
    • Een arts kan niet zien aan het hymen of een meisje of vrouw maagd is of niet
    • Jongens kunnen niet aan een meisje voelen of ze nog maagd is.
  1. Geef uitleg over de anatomie van het vrouwelijk lichaam en gebruik daarbij ondersteunend beeldmateriaal. Dit is onder andere te vinden op de website begrijp je lichaam. Ter ondersteuning van het consult kan de vrouw verwezen worden naar het internet voor extra informatie:
  1. Alleen in uiterste gevallen kan de huisarts overwegen om een maagdelijkheidsverklaring op te stellen. De KNMG acht het geven van een verklaring als ongewenst, tenzij de patiënte in gevaar is. Het afgeven van een leugenachtige verklaring is echter strafbaar. Een voor veel vrouwen acceptabele verklaring kan luiden: “Patiënte [naam] is op [datum] bij mij op het spreekuur geweest. Ik heb geen aanwijzingen dat patiënte geen maagd meer is.” (Semeijn & Elfering, 2018)
  • Verwijzen
    • Indien er na uitgebreide voorlichting nog steeds een vraag bestaat om hymen reconstructie, dan kan men doorverwijzen naar de gynaecoloog. Belangrijk om te vermelden is dat veel van de vrouwen die hymen reconstructie hebben gehad alsnog niet bloeden tijdens de huwelijksnacht.
    • De NVOG heeft een standpunt opgesteld b.t. het verzoek om hymen reconstructie (zie onder standpunten).
    • Tevens kan er een verwijzing naar een bekkenbodemfysiotherapeut overwogen worden om het aanspannen van de bekkenbodem te oefenen. Zo wordt de kennis en controle over het eigen lichaam vergroot.

hymen, hymenreconstructie, maagd, maagdelijkheid, maagdelijkheidsverklaring, maagdenvlies, ontmaagding